Jak pokazuje najnowszy raport „Dezinformacja oczami Polaków” aż 84% z nas zetknęło się z fake newsem, a 9 na 10 badanych potwierdziło prawdziwość choć jednej z fałszywych informacji.
Według polskiego społeczeństwa dezinformacja, czyli celowe rozpowszechnianie fałszywych lub zmanipulowanych informacji, coraz bardziej przenika naszą rzeczywistość. Tak też pokazuje najnowszy raport.
Skąd czerpiemy informacje
Nadal trzema dominującymi źródłami informacji o Polsce i świecie są:
- telewizja – 64%
- internetowe portale informacyjne – 58%
- radio – 50%.
Warto jednocześnie zaznaczyć, że tylko dwa z tych źródeł cieszą się preferencjami większości Polaków. Media społecznościowe (46%) ugruntowały swoją pozycję wśród źródeł informacji i wyprzedziły prasę oraz publikacje naukowe. Od radia, które jest na trzecim miejscu, dzielą je zaledwie 4 punkty procentowe. Porównując pierwszą i drugą edycję badania, okazuje się, że cztery źródła informacji straciły na znaczeniu: prasa (spadek z 40 do 33%), blogi i fora internetowe (spadek z 30 do 26%), Wikipedia (zmiana z 26 na 21%) oraz e-maile (zmiana z 14 na 11%). Co również ciekawe, aż 16% respondentów wskazało, że nie ma żadnego wiarygodnego źródła informacji.
Jednocześnie rodzina, przyjaciele i znajomi stanowią ważne źródło informacji dla 38% badanych, jednakże tylko 8% uważa je za godne zaufania.
Coraz więcej fake news-ów
84% Polaków zadeklarowało, że spotkało się z fałszywą informacją (fake newsem). W 2021 roku z fałszywymi informacjami spotkało się 82% Polaków. Można zatem powiedzieć, że skala tego zjawiska pozostała bez zmian na przestrzeni ostatnich dwóch lat.
Jednak zdaniem 82% Polaków wzrosła skala fałszywych informacji w ciągu ostatniej dekady. Trend wzrostowy był częściej wskazywany przez osoby starsze (86% vs młodsze 80%) oraz osoby z wyższym wykształceniem (87% vs ze średnim 78%, z podstawowym 75%). Jednocześnie 91% Polaków zdecydowanie zgodziło się przynajmniej z jedną z fałszywych informacji podanych w badaniu.
Warto także zaznaczyć, że osoby w wieku 55 lat i więcej oraz mieszkańcy dużych miast (pow. 500 tys.) częściej nie zgadzali się z badanymi fałszywymi teoriami. Również wśród mężczyzn i osób z wyższym wykształceniem obserwuje się niższy poziom poparcia dla fałszywych informacji.
Co również ciekawe 70% spośród tych, którzy spotkali się z fałszywą informacją, przyznało, że otrzymało ją o Polsce lub świecie od innych osób. Przekładając tę informację na ogół Polaków, okazuje się, że co drugi Polak otrzymał fake newsa od innej osoby (59%).
Cele dezinformacji
Większość Polaków wskazuje cztery główne cele, jakie ich zdaniem przyświecają tworzeniu fake newsów:
- manipulowanie opinią publiczną (73%)
- wywołanie paniki społecznej (57%)
- realizacja interesów politycznych (56%)
- wpływanie na wyniki wyborów (55%)
- zyskiwanie przewagi w negocjacjach międzynarodowych (18%)
- opóźnienie rozwoju gospodarczego kraju (20%).
Dezinformacja oczami Polaków – o raporcie
- Badanie przeprowadzone online (CAWI) na panelistach GfK Access Panel.
- Realizacja badania: od 26 do 29 lutego 2024 roku.
- W badaniu wzięło udział 1000 osób w wieku 18 lat+. Zapytano je o stosunek do 30 fałszywych stwierdzeń obecnych w przestrzeni publicznej.
- Pytania dotyczyły obszarów energetyki, zdrowia, klimatu, nowych technologii oraz polityki. (Próba reprezentatywna ze względu na płeć, wiek oraz miejsce zamieszkania).
