Faktycznie badacze coachingu lat 90. i początku XX wieku wiele miejsca poświęcili na badanie i opis kategorii coachingu, stąd w literaturze istnieje całe bogactwo jego podziałów i typów. Dlatego też poniżej przedstawiam kilka podstawowych kategorii podziałów.
Kategorie coachingu: Wsparcie
Ze względu na podmiot wsparcia coaching można podzielić na:
po pierwsze indywidualny, gdzie podmiotem wsparcia jest jedna osoba,
po drugie coaching relacji, którego celem jest zmiana interakcji dwóch lub trzech osób, np. coaching małżonków lub partnerów biznesowych (Czarkowska 2010),
po trzecie grupowy, który polega na pracy z kilkoma członkami grupy, coaching zespołu, gdzie podmiotem wsparcia jest zespół (Clutterbuck 2009),
po czwarte self-coaching, który polega na systematycznej refleksji nad własnym rozwojem, a podmiot wsparcia jest sam dla siebie coachem (Wujec 2010; McDermott, Jago 2003; Grant, Greene 2001).
Obszary życia
Ze względu na obszary życia, których dotyczy interwencja, można wyróżnić różne kategorie coachingu, m.in.:
po pierwsze życiowy (personal coaching, life coaching), którego tematyka ogniskuje się wokół życia osobistego (Popiołek 2009; Senior 2007),
po drugie biznesowy,
po trzecie edukacyjny,
po czwarte sportowy,
po piąte coaching zdrowia,
w końcu coaching duchowy (spiritual coaching, soul coaching) i inne.
Potem w każdym z tych obszarów można dokonać szczegółowych podziałów. Ponieważ niniejsza praca odnosi się do kontekstu zarządzania, warto przyjrzeć się bliżej podzia- łom coachingu, który ma zastosowanie w organizacjach.
Ze względu na podmiot wspierający – coacha – coaching można podzielić na:
najpierw coaching zewnętrzny (external coaching), gdzie coaching wykonuje coach spoza organizacji,
potem coaching wewnętrzny (internal coaching), gdzie coaching jest prowadzony przez pracownika organizacji, np. przełożonego, specjalistę HR (coaching menedżer- ski) (Dąbrowska 2010; Rzycka 2009) lub też współpracownika, jako coaching koleżeński (peer coaching).
Pod kontem rodzaju organizacji, która korzysta z coachingu, można wyróżnić:
po pierwsze coaching organizacyjny, który przeprowadzany jest w dużych organizacjach i korporacjach,
po drugie small business coaching, którego adresatami są właściciele i menedżerowie małych i średnich firm (Syrek-Kosowska, Szepieniec 2011).
Ze względu na poziom wsparcia w organizacji, tj. poziom hierarchiczny menedżera, dla którego świadczona jest usługa, coaching można podzielić na:
po pierwsze executive coaching, który dotyczy menedżera wysokiego szczebla (Kilburg 2000; 2006),
po drugie coaching menadżerski, który jest prowadzony na menedżerów niższego szczebla i tzw. menedżerów liniowych (O’Neill 2005; Rzycka 2009) i inne.
Atkinson M., Chois R.T. (2009) Wewnętrzna dy- namika coachingu. Warszawa: New Dawn. Campbel J. (1994) Potęga mitu. Kraków: Wydaw- nictwo Signum.
Campbel J. (1997) Bohater o tysiącu twarzy. Kra- ków: Zysk i S-ka Wydawnictwo. Caplan J. (2003) Coaching for the future: How smart companies use coaching and mentoring. London: CIPD. Choi B.C., Pak A.W. (2006) Multidisciplinarity, interdisciplinarity and transdisciplinarity in health research, services, education and policy: 1. Defini-tions, objectives, and evidence of effectiveness. Cli- nical and Investigative Medicine, nr 29, s. 351–364.
Choughury I. (2009) Coaching Indian sub-conti- nent heritage coaches. W: Passmore J. (red.), Diver- sity in Coaching. London: Kogan Page. Clutterbuck D. (2002) Każdy potrzebuje mentora. Jak kierować talentami. Warszawa: Wydawnictwo Petit.
Bibliografia 2
Clutterbuck D. (2003) Creating a coaching climate. London: Clutterbuck Associates. Clutterbuck D. (2009) Coaching zespołowy. Po- znań: Dom Wydawniczy Rebis.
Cornish T. (2009) Coaching black British coache- es. W: Passmore J. (red.), Diversity in Coaching. Lon- don: Kogan Page.
Czarkowska L.D. (2008) Coaching – nowa jakość doskonalenia kompetencji menedżerskich. W: Wit- kowski S.A., Listwan T. (red.), Kompetencje a sukces zarządzania organizacją. Warszawa: Difin. Czarkowska L.D. (2010) Coaching par w świetle psychologii miłości. W: Ramirez-Cyzio K. (red.), Life coaching. Relacje w równowadze. Warszawa: New Dawn.
Czarkowska L.D. (2011) Filary coachingu i sześć dróg rozwoju organizacji. W: Czarkowska L.D. (red.), Coaching Katalizator Rozwoju Organizacji. Warszawa: New Dawn.
Oleksyn T. (2006) Zarządzanie kompetencjami. Teoria i praktyka. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Olivero G., Bane K., Kopelman R. (1997) Execu- tive coaching as a transfer of training tool: Effects on productivity in public agency. Public Personnel Management, No. 26, s. 461–469.
O’Neill M.B. (2005) Coaching dla kadry mena- dżerskiej. Siła i wrażliwość coacha w systemowym po- dejściu do problemów w zarządzaniu. Poznań: dom Wydawniczy Rebis.
Parsloe E. (1995) Coaching, mentoring, and assesing: A practical guide to developing competence. New York: Kogan Page. Parsloe E., Wray M. (2003) Trener i mentor. Udział coachingu i mentoringu w doskonaleniu procesu ucze- nia się. Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
